Cyberprzestrzeń -Współczesne zagrożenia
Sieć internetowa to bardzo przydane narzędzie pomagające w nauce, ale może stać się również źródłem zagrożenia. Policjanci zajmujący na co dzień się profilaktyką społeczną podczas spotkań wskazują najważniejsze niebezpieczeństwa, z jakimi mogą spotkać się młodzi ludzie w cyberprzestrzeni. Mundurowi spotykają się również z rodzicami, mówiąc o zagrożeniach wynikających z korzystania z sieci i wskazując, gdzie można uzyskać pomoc, a także wsparcie w trudnych chwilach.
Według badań nawet 60–70% młodzieży korzysta z mediów społecznościowych codziennie, co oznacza, że ogromna część młodego pokolenia jest narażona na negatywne treści oraz presję rówieśniczą w sieci.
Dlatego tak ważne jest, aby nauczyciele, rodzice i opiekunowie byli świadomi zagrożeń i potrafili szybko reagować.
Codzienne korzystanie z mediów społecznościowych i innych narzędzi komunikacji online niesie ze sobą wiele korzyści, ale również stwarza ryzyko narażenia na negatywne zjawiska takie jak cyberprzemoc i hejt – publiczne obrażanie, szykanowanie czy nękanie młodych internautów może prowadzić do izolacji społecznej, spadku poczucia własnej wartości oraz pogorszenia zdrowia psychicznego.
Dlatego należy uświadamiać dzieci i młodzież, że działania online również podlegają przepisom prawnym, a anonimowość w sieci jest pozorna.
Policja dysponuje narzędziami pozwalającymi na identyfikację sprawców cyberprzemocy i innych przestępstw internetowych, dlatego, jeśli jesteśmy świadkami łamania prawa, warto zgłosić taki incydent odpowiednim służbom.
Rodzice oraz nauczyciele powinni nadzorować to, co dzieje się na grupach rówieśniczych, forach szkolnych czy w mediach społecznościowych, gdzie często dochodzi do niepokojących sytuacji.
Kluczowe jest także rozmawianie z dziećmi o tym, aby były czujne na sygnały wskazujące na trudności emocjonalne swoich rówieśników. Czasami jedno słowo wsparcia lub odpowiednia reakcja dorosłego może zapobiec tragedii.
Równie istotne jest budowanie u młodych ludzi poczucia własnej wartości w sposób niezależny od opinii internetowego środowiska. Wiele osób buduje swoją samoocenę na podstawie liczby lajków, komentarzy czy reakcji, zapominając, że świat online często zniekształca rzeczywistość.
Warto uczyć młodzież, że internet nie definiuje ich wartości, a anonimowość w sieci nie daje nikomu prawa do krzywdzenia innych.
Hejt stał się niestety nieodłącznym elementem cyfrowej rzeczywistości – spotykają się z nim zarówno osoby publiczne, jak i zwykli użytkownicy. Dlatego tak ważne jest, by rozmawiać z młodzieżą o odporności emocjonalnej oraz o sposobach radzenia sobie z negatywnymi komentarzami.
Dobrym rozwiązaniem jest ograniczenie czasu spędzanego w internecie oraz selekcjonowanie treści, z którymi się stykamy.
Jeśli jednak zauważymy treści o charakterze przestępczym, warto pamiętać, że ich zgłoszenie na Policję to nie tylko prawo, ale i obowiązek.
Granicą wolności słowa jest bowiem łamanie prawa – szerzenie mowy nienawiści, groźby czy inne przestępstwa internetowe powinny być zgłaszane służbom, które mają możliwość ustalenia tożsamości sprawców i podjęcia stosownych działań. W sytuacjach budzących niepokój nie należy zwlekać – zgłoszenie może pomóc zapobiec dalszej eskalacji zagrożenia.
Jako rodzice i opiekunowie powinniśmy zwracać uwagę na nasze dzieci i zmiany w ich zachowaniu, szczególnie powinno nas zaniepokoić, kiedy pojawia się następujące zachowania:
• Unikanie lub porzucenie dotychczasowych zainteresowań – utrata pasji i zainteresowania wcześniejszymi hobby.
• Izolacja społeczna – unikanie kontaktów z rówieśnikami, rodziną i nauczycielami.
• Zmiany nastroju – nagłe wahania emocjonalne, apatia, przygnębienie.
• Nadmierne korzystanie z internetu – intensywne spędzanie czasu online, zwłaszcza jeśli pojawiają się negatywne treści lub komunikaty.
• Wycofanie emocjonalne – brak otwartości w rozmowach o emocjach i uczuciach, które mogą sugerować pogłębiające się problemy.
• Problemy w codziennym funkcjonowaniu, kłopoty w relacjach rodzinnych, rówieśniczych, problemy w szkole i w nauce, a także konflikty z prawem
W przypadku zaobserwowania takich sygnałów warto porozmawiać z młodym człowiekiem, okazać zrozumienie i delikatnie zaproponować wsparcie. Można poprosić też o wsparcie specjalistów: pedagogów, psychologów, nauczycieli, lekarzy oraz policjantów.
Jedynie wspólna współpraca rodziców ze szkołą, jak również, środowiskami, w których przebywają młodzi ludzie, może wpłynąć na szybkie wyłapanie zmian w zachowaniu dziecka i podjęcie szybkiej reakcji.
• Rodzice i opiekunowie powinni aktywnie uczestniczyć w życiu swoich pociech, prowadzić otwarty dialog oraz monitorować ich aktywność w sieci. Warto rozmawiać o zagrożeniach w sposób przystępny i niebudzący poczucia osaczenia.
• Nauczyciele i pedagodzy mają unikalną możliwość zauważenia zmian w zachowaniu uczniów. Ich rola polega na obserwacji, wsparciu oraz kontakcie z opiekunami, a także na kierowaniu do miejsc oferujących odpowiednie wsparcie, gdy tylko pojawią się niepokojące sygnały.
• Rówieśnicy mogą być pierwszymi, którzy zauważą, że coś jest nie tak z ich kolegami. Wzajemne wsparcie i otwarta rozmowa w grupie mogą pomóc osobie z trudnościami życiowymi czy w kryzysie emocjonalnym. Ich czujność i działanie mogą uratować przed tragicznymi i niebezpiecznymi konsekwencjami, które mogą spotkać ich znajomych.
W sytuacjach kryzysowych należy jak najszybciej skorzystać z miejsc i instytucji oferujących pomoc dzieciom i młodzieży.
• Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży: 116 111
Bezpłatna, anonimowa pomoc dostępna 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.
• Poradnie psychologiczne i ośrodki interwencji kryzysowej – placówki, które oferują wsparcie psychologiczne oraz interwencję w nagłych sytuacjach.
• Lokalne jednostki Policji – funkcjonariusze są przygotowani, aby udzielić pomocy i reagować w przypadkach zagrożeń związanych z cyberprzemocą oraz innymi niebezpieczeństwami w sieci. W takich sytuacjach warto skontaktować się z mundurowymi. W przypadku pilnych i niebezpiecznych sytuacji zawsze należy zgłaszać interwencje na numer alarmowy 112.
• Ośrodki pomocy społecznej – oferują wsparcie w zakresie poradnictwa rodzinnego i interwencji kryzysowej.
• Platformy internetowe – wiele organizacji pozarządowych prowadzi pomoc online, oferując czaty wsparcia oraz e-poradnictwo.
W dobie wszechobecnego internetu ważne jest, aby rodzice i opiekunowie nie tylko reagowali na zagrożenia, ale również aktywnie wspierali zdrowe nawyki cyfrowe. Wprowadzanie kontroli nad treściami w sieci nie powinno polegać jedynie na ograniczeniach, ale przede wszystkim na budowaniu zaufania i edukacji.
Dzięki, wspólnemu ustalaniu zasad, regularnym rozmowom oraz dbaniu o równowagę między światem online i offline, możemy zadbać o higienę cyfrową swojego dziecka oraz jego zdrowie psychiczne.
• Ustalanie zasad korzystania z internetu:
Ustalenie limitów czasowych oraz zasad dotyczących korzystania z mediów społecznościowych i innych platform pomaga w budowaniu zdrowych nawyków.
• Korzystanie z oprogramowania do kontroli rodzicielskiej:
Warto zainstalować programy lub aplikacje, które umożliwiają filtrowanie treści i monitorowanie aktywności online.
• Obserwowanie aktywności w mediach społecznościowych – jeśli dziecko korzysta z serwisów społecznościowych, warto sprawdzić, czy jego profil jest odpowiednio zabezpieczony (np. ustawienia prywatności), a także uświadamiać je, jakie informacje nie powinny być publikowane w sieci.
• Wspólne przeglądanie treści:
Zachęcaj dziecko do wspólnego oglądania stron internetowych, filmów czy aplikacji. Taka forma spędzania czasu pozwala lepiej zrozumieć, czym dziecko się interesuje, oraz otwiera drogę do rozmów o potencjalnych zagrożeniach czy niepokojących treściach.
• Edukacja na temat zagrożeń:
Rozmawiajcie o ryzykach związanych z internetem – od cyberprzemocy po nieodpowiednie treści. Ucz dziecko, jak rozpoznawać niebezpieczne sytuacje i co zrobić, gdy natknie się na coś, co budzi jego niepokój.
• Wprowadzanie „cyfrowych przerw”:
Ustalcie wspólnie czas na przerwy od urządzeń elektronicznych. Regularne „detoksy” cyfrowe, kiedy cała rodzina wyłącza telewizory, smartfony i komputery, pomagają w regeneracji psychicznej i sprzyjają budowaniu relacji w realnym świecie.
• Promowanie aktywności offline:
Zachęcaj dziecko do uczestnictwa w zajęciach poza domem – sport, hobby, spotkania z rówieśnikami czy czytanie książek. Balans między czasem spędzonym online a offline jest kluczowy dla zdrowia psychicznego.
• Regularne rozmowy o aktywności online – warto pytać dziecko, jakie strony odwiedza, z kim rozmawia w sieci i jakie treści go interesują. Otwarta komunikacja sprawia, że dziecko chętniej podzieli się swoimi wątpliwościami lub obawami.
• Dbanie o otwarty dialog:
Stwórz atmosferę, w której dziecko czuje się komfortowo, dzieląc się swoimi doświadczeniami w sieci. Upewnij się, że wie, iż zawsze może zwrócić się do Ciebie o pomoc lub poradę, nie obawiając się osądzenia.
• Wspieranie pozytywnych treści:
Pomagaj dziecku wyszukiwać wartościowe i edukacyjne źródła informacji. Razem możecie odkrywać kanały, aplikacje czy strony, które rozwijają kreatywność, wiedzę i umiejętności, a jednocześnie zapewniają bezpieczne doświadczenia online.
Pamiętajmy, że możemy wpłynąć na to, aby nie stać się ofiara hejtu poprzez
• Ostrożność w udostępnianiu informacji – publikowanie zbyt wielu prywatnych danych może narażać dziecko na ataki. Warto nauczyć je, jak dbać o swoją prywatność online.
• Wzmacnianie poczucia własnej wartości – dziecko, które zna swoją wartość, rzadziej przejmuje się negatywnymi komentarzami. Ważne jest, aby uczyć je, że opinie w internecie nie definiują jego wartości.
• Nauka dystansu do internetu – warto uświadamiać dziecku, że wiele osób w sieci działa pod wpływem impulsu i nie warto przejmować się każdą krytyczną opinią.
Jako rodzice i dorośli pamiętajmy, aby nie bagatelizować problemu – nawet jeśli hejt wydaje się „nieszkodliwy”, dla dziecka może mieć poważne konsekwencje emocjonalne. Warto zapewnić je o swoim wsparciu i razem szukać rozwiązania.
Pamietaj, aby skutecznie się ochronić przed hejtem należy :
• Nie odpowiadać hejterowi – reakcja na hejt często podsyca konflikt. Zamiast tego warto nauczyć dziecko zgłaszania takich treści administratorom platformy lub na Policję.
• Blokowanie hejtera – większość platform społecznościowych pozwala na blokowanie użytkowników, którzy stosują mowę nienawiści lub obrażają innych.
• Zgłaszanie hejtu odpowiednim instytucjom – w przypadku poważnych gróźb, nękania czy innych działań naruszających prawo, warto zgłosić sprawę Policji.
Współczesne zagrożenia, zarówno te wynikające z dynamicznego rozwoju technologii, jak i te obecne w codziennych relacjach, wymagają czujności i aktywnego działania ze strony całego społeczeństwa.
Jeżeli zauważysz u młodej osoby oznaki niepokoju lub izolacji, nie zwlekaj Twoja czujność i empatia mogą uratować życie.
Bezpłatne numery pomocowe:
• 800 70 2222 Całodobowy Centrum Wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym
• 800 12 12 12 Całodobowy Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka
• 116 111 Całodobowy Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
• 116 123 Całodobowy Telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych
• 112 Numer alarmowy w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia